Korona tipi virüsün ailesinden olan Covid-19 nedir,ilk nerede ve ne zaman görüldü?
Covid-19, 2003 yılında Asya'da çıkan ve 770 kişiyi öldüren şiddetli akut solunum sendromu olarak da bilinen SARS virüsü ile aynı ailedendir. İlk olarak Aralık 2019 tarihinde Çin'in Hubei eyaletinin Vuhan kentinde bulunan hayvan pazarında satıcı olan bir kadında bulgulara rastlandı. Kadın, 23 Aralık tarihinde ateş, öksürük ve göğüste sıkışma gibi bazı belirtiler göstermiş. 29 Aralık tarihinde ise Vuhan'daki bir hastaneye ağır zatürre belirtisiyle üç hasta yatırılmış. 1 Ocak'ta hayvan pazarı
kapatılıyor ve yapılan araştırmalara göre virüsün Sars olmadığı ortaya çıktı. 7 Ocak'ta Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Başkanı Tedros Adhanom'un açıklamasına göre, Vuhan'daki hastalarda bulunan
virüsün Korona ailesinin yeni bir tip virüsü olduğunu açıkladı.
Sert ve katı kurallarıyla bilinen Çin, açıklamanın hemen ardından bölgeler arası geçiş olmaması için giriş ve çıkışları kapattı. Daha sonra da sadece her aileden bir kişinin temel gıda malzemeleri için sokağa çıkacağı şekilde bir tür kısıtlama getirdi. Ama virüs ne yasak ne de engel dinledi.Çünkü virüs Çin tatili veya Çin yeni yılı olarak bilinen 25 Ocak'ta çok yakındı. Ülkede bulunan çoğu insan bu tarihten önce ya tatil ya da aileleri ile görüşmek için ülkeden çıkış yaptılar ve virüsün patlama noktası da bu oldu. Bu olaydan sonra çoğu ülke önce Asya ülkelerine sonra da diğer kalan ülkelerine uçuşlarını iptal etmeye başladılar. Bölgesel olan Covid-19, önce Asya ve ilerleyen tarihlerde de tüm Dünya'ya yayılmış oldu ve 11 Mart'ta Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olduğu ilan edildi.
Türkiye ve Covid-19
Yayıldıkça gündemimizde olmaya başlayan virüs hakkında ilk açıklama 22 Ocak'ta Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'dan geldi. Havaalanı için termal kamera kullanımı gibi bazı tedbirlerini aldıklarını ancak Türkiye için bir risk bulunmadığını açıklamıştı.Ama gelişmeler istediğimiz gibi devam etmedi önceki 19 Şubat'ta İran'da iki kişide Covid-19 virüsüne rastlandı ve bu kişilerin öldükleri açıklandı.
Bu olayın ardında Türkiye, İran ile olan sınır kapılarını kapattı. 25 Şubat'ta THY uçağıyla İran’dan
getirilen 132 yolcu ve 8 kişilik mürettebat Ankara’da karantina altına alındı ve bu kişilerde virüse rastlanmadı.Aynı gün kargo uçakları da dahil İran'a tüm sivil uçuşlar durduruldu. 5 Mart'a gelindiğinde Fahrettin Koca, Singapur’a giden Türk Hava Yolları uçağında bir yolcuda Korona virüsü tespit edildiğini açıkladı. Koca, yolcunun Fransa vatandaşı olduğunu ve İstanbul transit yolcusu olduğunu belirtti. 6 Mart'ta Fransa'da 64 yaşındaki Halil Bıçkı hayatını kaybetti ve bu ilk vefat eden Türk vatandaşı olarak kayda geçti.
11 Mart'ta ise Pandemi olarak ilan edildiği gün Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yaptığı basın açıklamasında ilk vaka açıklaması geldi. Hastanın yüksek ateş ve öksürük şikayetiyle bu tanı konulduğunu ve Avrupa temasıyla virüsü kaptığını açıkladı. 13 Mart'ta ise 16 Mart itibariyle ilk,ortaokul ve liseler 1 hafta, üniversiteler ise 3 hafta eğitime ara verildi ve eğitimin internet ve televizyon üzerinden devam edileceği açıklandı. 17 Mart günü virüs kaynaklı ilk can kaybı açıklandı.Hayatını kaybeden hasta 89 yaşında bir erkekti ve gün geçtikçe ritmik olarak artmaya devam ediyor. 25 Mart tarihine gelindiğinde Milli Eğitim Bakanı ve Sağlık Bakanı ile ortak yaptığı basın açıklamasında Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk uzaktan eğitimin 30 Nisan'a kadar devam edeceğini bildirdi.
Covid-19'un belirtileri nelerdir?
Bu belirtilerin hepsi virüs bulaşan hastalarda olmayabilir ve ya yakın zamanda açıklandığı üzere bazı hastalarda herhangi virüs belirtisi bulunmayabiliyor.
Başlıca belirtileri: kuru öksürük, boğaz ağrısı, yüksek ateş, nefes darlığı,bulantı ve kusma bunlardan bazılarıdır. Ayrıca virüsün bulaştığı insanlarda nadir olarak ishal de bu belirtiler arasında vardır.
Kişisel olarak ne gibi önlemler alabiliriz?
- Gerekmedikçe dışarı çıkmamalıyız.
- Ellerimizi su ve sabunla yıkamalıyız ve alkol bazlı el temizleme ürünleri kullanmalıyız.
- Maske bir çok doktor tarafından 65 yaş üstü veya kronik hastalığınız yoksa kullanılması pek önerilmiyor.
- Hapşırırken veya öksürürken ağzın ve burnun tek kullanımlık mendil ile kapatılmalı. Eğer mendiliniz yoksa kolunuzun iç kısmını kullanabilirsiniz.
- Bir çok insanın temas ettiği yüzeylere temas ettikten sonra eller bir an önce temizlenmeli ve göz, ağız ve buruna dokunulmamalı.
Caner Kaya 20 yaşında, bir firmada yazılım
geliştirici olarak çalışıyor.
İlk günden beri sürekli olarak internetten takip etmeye çalışıyorum. Virüsün ilk olarak Çin'in Vuhan kentinde bulunan hayvan pazarından yayılmaya başladığını ve Çin Yeni Yılı ile yakın bir zamana denk geldiği için bu kadar yazıldığını biliyorum. Genellikle kronik hastalar ve 65 yaş üstü insanların hayatını kaybettiği ve bazı insanlarda da bazı kalcı hasarlar verdiği gibi temel bilgiler biliyorum.
Karantinadan dolayı oluşan boş zamanlarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Haftanın 5 günü şirkette olduğum için pek de boş zamanım kalmıyor açıkçası. Akşamları çoğu insan gibi televizyon izliyorum veya bilgisayardan oyun oynuyorum . Benim için tek can alıcı noktası boş zamanlarımda evde oturmayı seven birisi değilim bu yüzden dışarı çıkamamak her insan gibi benim de canımı sıkıyor.
Medyanın bilgilendirmesi yeterli mi sizce nasıl olmalı?
Bildiğim kadarıyla diğer ülkelere kıyasla en çok yalan haber yapılan ülke Türkiye. Tabii ki bu da insanlarımızın canını sıkıyor. Az da olsa her gördüğüne inanan bir toplumda yaşıyoruz bu insanlarda paniğe yol açıyor. Ama bu olanlara kıyasla Sağlık Bakanı kötü durumu iyi yönetiyor bence.
Siz virüse ne tip önlemler aldınız?
Zaten gördüğün gibi şirketimiz o kadar da kalabalık bir yer değil. Kendi temizliğimize daha dikkat etmeye başladık sadece. Annem ve babamın yaşları büyük zaten onlarda çok dışarı çıkan bireyler değiller.Ama annem ve babam riskli yaşlarda genç bir birey olarak taşıyıcı olmamak ve onlara da bulaştırmamak bu durumda tek isteğim.
Virüs ekonominizi nasıl etkiledi?
Aslında en az etkilendiğini düşündüğüm piyasa olabilir. Çünkü işimizin tamamı bilgisayar üzerinden. Müşteri yaptırmak istediği siteyi az çok tarif eder ve biz de istediği siteyi yapıp kullanıma açarız.
Günlük hayatımızdaki kullandığımız ürünlerin virüs sebebiyle artan fiyatlara karşı tutumunuz ne oldu?
İnternetteki videolarda gördüğüm kadarıyla sanki bir zombi dizisi veya filminden bir kısım gibi insanlar marketteki gıda gibi ürünlere saldırmışlar. Bence bu trajikomik bir durum. Diğer yandan markete koliyle kolonya alan insanlar gördüm ve artık insanların çoğunun bayramdan bayrama kullandığı kolonya neredeyse kara borsaya düşmüş durumda. Ben klasik aylık veya günlük alışverişlerimi yaptım yine de ama söyle bir şey var ürünleri abartılı fiyatlardan satmaya çalışan insanlara Bakanlık göz açtırmıyor bence.
Sizce virüs abartılıyor mu?
Geçen hafta sonu televizyonda İstanbul'daki sahilleri gösteriyor. İnsanlarımız sanki hiçbir şey yokmuş gibi koşuyor, yürüyor, balık tutuyor veya çimlerde oturup sohbet ediyorlardı. Bildiğim kadarıyla İtalya'da devletten gelen uyarıları dinlemeyip Alışveriş merkezlerine gibi yerlere gidip ya da gezerek ülkeyi şu anki haline getirdiler ve virüsün ana merkezi konumuna geldiler. İnsanlarımız böyle bilinçsiz devam ederse bizim de halimiz İtalya gibi olabilir.
Ülkemizin ve Dünya'daki alınan önlemleri yeterli mi ya da nasıl olmalı?
Bugün bir eczanede görmüştüm. Plastik bir malzeme ile eczacı ve hastayı ayırmışlardı. Güzel bir düşünce ülkemizde daha da çok görmeliyiz bence. Toplu taşıma araçları son duraklarında günde birkaç kez dezenfekte edildiğini gördüm. Açıkçası bu önlemler bizi sevindiriyor daha da artmalı ve virüsten en az kayıpla ayrılmalıyız.
Daha önce de söylediğim gibi önlem almakla birlikte insanları da bilinçlendirmek çok önemli bence.
Sizce virüs azalıp normal yaşantımıza döndüğümüz zaman bir çok alanda etkisini hala hissedecek miyiz?
Tabii ki de hissedeceğiz. Mesela eğitimde ikinci dönem tamamen bitti ve televizyon, internet gibi araçlar üzerinden eğitim verilmeye başlandı. Başarılı olup olmayacağını ilerleyen süreç gösterecek ama bence çok sağlıklı olduğunu düşünmüyorum ya da diğer sektörler açısından da kolay kolay düzeleceklerini sanmıyorum.
Oğuzkağan Kaya 20 yaşında, bir inkjet kodlama firmasında
teknisyen ve pazarlamacı olarak çalışıyor.
Aslında virüs hakkında bilgilerim herkes tarafından bilinen şeyler.Çin'in Vuhan şehirden çıktığı, Çin tatili diye adlandırılan döneme geldiği için bir çok taşıyıcı konumundaki insanların bir çok ülkeye bulaştırdığı,65 yaş üştü veya kronik hastalıklarını olan insanlarda ölümcül olduğu gençlerde ise ölümle sonuçlanmasa bile bazı insanlarda kalıcı hasar bırakıyor gibi kısa bilgilere biliyorum.
Karantinadan dolayı oluşan boş zamanlarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tam olarak karantina altında değiliz. İşimiz ve sektör gereği ev ortamında da birçok iş görevimizi yerine getirebiliyoruz. Covid-19 ülkemiz için kötü olsa da bazı sektörlerde yoğun iş hacmi oluşturdu. İş yükümlülüklerim dışında müzik aletlerim ile ilgileniyorum.
Medyanın bilgilendirmesi yeterli mi sizce nasıl olmalı?
Medyanın bilgilendirmesi bazı açılardan rant peşinde olduğunu gösteriyor ama işini layığı ile yapanlarda var. Covid-19 dolayı hastalanan insan sayısı arttıkça korunma yollarından çok hastalığa kapılırsanız izleyeceğiniz karanlık yolu yansıtıyor.
Siz virüse ne tip önlemler aldınız?
İşimiz gereği tamamen karantina altına giremedik. Yurt dışından gelen ürünlerimiz tamamen dezenfekte ediliyor ayrıca şirket ortamı da her sabah dezenfekte ediliyor. Ürün sipariş gelişi ve çıkışlarında tekrar ürün ve temas ettiği alanlar dezenfekte ediliyor. Yoğun talep olmadığı sürece birebir yakın temas müşteri ilişkilerine girilmiyor.Çalışanlarımızı mümkün oldukça toplu alanlardan uzak tutuyoruz şirket araçlarını 7/24 kesintisiz kullanımlarına açtık.
Virüs ekonominizi nasıl etkiledi?
Distribütor(dağıtıcı) firma olduğumuz için yurt dışı ticaretimiz bazı dövizler üzerinden gerçekleşiyor ve bu dövizlerin ani değişimleri yüzünden ürünleri yeterli miktarda çekmek zorunda kalıyoruz.Yurt içi ticaretimiz durmuş durumda. Devlet ihaleleri ileri tarihlere atıyor. Kurlar devamlı birbirleri ile bir dans halinde kısacası daha önce su almaya başlayan birçok gemi bu fırtınada batacak tabirini kullanmak tam yerinde bir tabi olur. Şunu da eklemek isterim ki devlet destekleri her firmayı kapsamıyor.
Günlük hayatımızdaki kullandığımız ürünlerin virüs sebebiyle artan fiyatlara karşı tutumunuz ne oldu?
Biz Marmara depremi görmüş bir ailenin çocukları olduğumuz için hep tedbirliyiz. Ama bu konu hakkında devletin denetimleri arttırması gerekir. Yurt dışından gelen dövizli ürünlerin fiyat artışında pek yorum yapamam ama bu ülkenin topraklarında devlet teşviki ile üretilen her ürünü fırsatçılığa çevrilmesi çok üzücü bir konu. Her zaman olduğu gibi tarih kendini tekerrür ediyor kimilerinin cebi boşalırken kimilerinin cebi doluyor.
Sizce virüs abartılıyor mu?
Virüs abartılmıyor gayet yerinde bir geç kalmışlık çabası var. Şuan aldığımız tedbirleri en başta almış olsaydık şuan da rahat bir ekonomi ve toplum düzeninde olacaktık.
Ülkemizin ve Dünya'daki alınan önlemleri yeterli mi ya da nasıl olmalı?
Önlemler yeterli değil şuan tek umudumuz virüsün yakın tarihlerde mutasyona uğramaması sabit bir genomda ilerlemesi Dünya olarak büyük tedbirler almak için geç kaldık.
Sizce virüs azalıp normal yaşantımıza döndüğümüz zaman bir çok alanda etkisini hala hissedecek miyiz?
Normal yaşantımıza döndüğümüzde virüs nedeni oluşan ekonomik döviz sıkıntısı devam edecek kur her zamanki gibi daha yüksek bir rakamda sabitlenecek şuraya dikkat çekmek isterim ki dolar diğer dövizlere göre farklı bir artış gerçekleştirdi. Çapraz ve normal kurları izlediğimizde Covid-19'dan en çok zarar görenler listesini çıkartabilirsiniz en kolay örnek paralarının kazandığı değere bakarak sıralamanız yeterli.
Yusufcan Aksu 20 yaşında, Yeni Medya ve Gazetecilik öğrencisi
aynı zamanda Freelance içerik yazarı olarak çalışıyor.
Virüs hakkında neler biliyorsunuz?
Ocak ayının başından beri internet üzerinden virüs hakkındaki gelişmeleri takip etmeye çalışıyorum. Genel olarak Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıktığını, enfekte olan kişilerin büyük bir çoğunluğunda 14 güne varan kuluçka süresinin bulunduğunu, semptomlarının ise yüksek ateş, nefes darlığı ve öksürük olduğunu biliyorum.
Karantinadan dolayı oluşan boş zamanlarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Evde kaldığım sürenin büyük bir kısmını yine Freelance olarak çalıştığım işlere ve kendi projelerime ayırıyorum. Ama bu karantina durumunun en büyük katkısı kaybettiğim kitap okuma alışkanlığımı kazanmama oldu.
Medyanın bilgilendirmesi yeterli mi sizce nasıl olmalı?
Bu konu hakkında düşüncem medyanın yetersiz değil, bilinçsiz olduğu. Sürecin başından beri işin ehli olmayan insanlar yerine uzmanları ekranlarda görebilseydik, halk büyük ihtimalle bu virüsü daha çok ve hızlı ciddiye alırdı.
Siz virüse ne tip önlemler aldınız?
Virüse karşı aldığım en büyük önlem tabi ki de sosyal izolasyon ve kişisel hijyen oldu.
Virüs ekonominizi nasıl etkiledi?
Freelance olarak çalıştığım için virüs dolayısıyla iş yükü ve gelir miktarı doğal olarak azaldı. Fakat bu durumu halihazırda evde kalıp para harcamamaya dikkat ettiğim için denge sağlıyorum.
Günlük hayatımızdaki kullandığımız ürünlerin virüs sebebiyle artan fiyatlara karşı tutumunuz ne oldu?
Normal olarak sinirlendim. Bu artışı market alışverişlerinde göremesem de, maske, eldiven ve dezenfektan fiyatlarındaki artış göz korkutucuydu.
Sizce virüs abartılıyor mu?
Bence aksine, virüs hafife alınıyor. En azından virüsü abartmış olsaydık, yayılma konusunda biraz daha rahat olabilirdik.
Ülkemizin ve Dünya'daki alınan önlemleri yeterli mi ya da nasıl olmalı?
Alınan önlemler ile ne kadar insan etkileşimi azaltılmış olsa da, her gün işe giden insanlar hem aileleri hem de diğer insanları tehlikeye atmış oluyor. Bu durum hakkında önlem alınması gerektiğini düşünüyorum.
Sizce virüs azalıp normal yaşantımıza döndüğümüz zaman bir çok alanda etkisini hala hissedecek miyiz?
Ben de bu etkinin süreceğini düşünenlerdenim. Ekonomik alanda vatandaşlar direkt olarak etkileneceği, sosyolojik ve siyasi olarak da büyük değişimlerin yaşanacağı bence gayet ortada olan gerçeklerden.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder